2023/02/10

Emakume zientzialariak: matematikari ospetsuak.

Aurkespenen bideoa


Historian zehar matematikari ospetsu ugari izan dira,

gure ingurunean gertatzen diren fenomenoak ulertzen lagundu digutenak.

Horretaz gain arlo ezberdinetan aurrerapen handiak utzi dizkigute, hala nola arkitekturan, teknologian eta zientzian orokorrean.



Isaac Newton Albert Einstein

Orain arte beti entzun izan ditugu Isaac Newton ingelesa edo

Albert Einstein alemaniar matematikarien izenak.

Newtonek grabetatearen legea ezagutarazi zigun,

Einsteinek berriz errelatibitatearen teoria (E = MC² ). 


Badira baita ere beste matematikari batzuk,

emakumeak izateagatik hainbeste oihartzun izan ez dutenak.

Ezagutu ditzagun! 


Gabrielle Émilie de Breteuil (1706-1749 / Frantzia).
Madame de Châtelet ere deitzen zitzaion. 

Matematikari, fisikari eta idazle frantsesa izan zen,
Isaac Newtonen itzultzailea frantsesera eta haren teorien zabaltzailea.


Laura Bassi (1711-1778 / Italia)

Filosofa,irakaslea eta zientzialari italiarra izan zen.

Bere senarrarekin batera laborategi bat sortu zuen
eta han Newtonen printzipioak eta Benjamin Franklinen 
fenomeno elektrikoei buruzko printzipioak  zabaltzea lortu zuen.

Augusta Ada King, Lovelaceko kondesa (1815-1852 / Ingalaterra)

Programazio-lengoaia kontzeptu orokorra erabili zuen
lehen emakumea izan zen (baita lehen pertsona ere),
edo makina bat kontrolatzeko lehen algoritmoa sortu zuen.


Evelyn Boyd Granville (1924 / EEUU).

Amerikako Estatu Batuetan doktore titulua lortu zuen,
bigarren emakume afro-amerikarra izan zelarik.
Espazio bidaietarako orbitak kalkulatzeko programak garatu zituen.



Talde-teorian eta Clifford-en aljebrako antzetako taldeetan
espezialitateduna izan zen,
baina batez ere bere garapenek ezagutu zuten Lie-ren aljebretan.


Maryam Mirzakhani (1977-2017 / Irán).
Iraniar emakume hau Stanford Unibertsitateko (EE.UU) matematika irakaslea izan zen.

2014ko abuztuan, Fields domina irabazi zuen lehen emakumea izan zen.
Nazioartean oso ospetsua bihurtu zen eta zientziari ekarpen ugari egin zizkion.

Teichmüller teoria, geometria hiperbolikoa, hipotesi ergodikoa
eta geometria sinplektikoa izan ziren haren ikerketa eremuak.

"Es una grandísima noticia. Las mujeres siguen sin estar lo suficientemente presentes en la investigación matemática, y Mirzakhani es un modelo para atraer a más mujeres a los primeros puestos. Ella encarna una rara combinación de habilidad técnica, gran ambición, una visión a largo plazo, una curiosidad profunda".

Ingrid Daubechies

2023/02/09

Eguraldiaren neurketa 5 egunetan zehar

 

EGURALDIAREN NEURKETA (5 egunetan)


Data

Eguraldia

Tenperatura (Tª)

Hezetasuna

(%)

Presioa

(mb)

Haizea

Prezipitazioa

(euria)

min. (OUT)

max. (IN)

bataz beste

Norabidea

Indarra

mm

mota

Otsailak

7

asteartea


Lainotsua


3,4 º


17,9 º



10,65 º



% 42



1027 mb



M


0,0


0,0


-

Otsailak

8

asteazkena


Lainotsua


2,2 º


17,0 º


9,6 º


% 47



1031 mb


IE / E


0,0


4,8


sirimiria

(aurreko egunekoa)

Otsailak

9

osteguna


Lainotsua


1,2 º



16,6 º


8,9 º



% 47


1035 mb


I / IE


0,0


0,0


-

Otsailak

10

ostirala


Lainotsua


0,3 º



15,8 º


8,05 º


% 45


1039 mb


IE / E


0,0


0,0


-

Otsailak

13

astelehena





















LH-3. mailakook klima aztertzen ari gara. Gure egunerokoan duen eragina oso garrantzitsua baita.

Horretarako Ermuko Udaleko Ingurumen teknikaria den Diegoren laguntza izan genuen.

Eguraldiak 5 egunetan zehar izaten duen bilakaera neurtzeko taula bat prestatu genuen.


Diego ikasle batekin azalpenak ematen.

Eguraldiaren neurketaren taulan hurrengo aldagaiak izan genituen kontutan: 

  • Eguraldi mota: eguzkitsua, lainotsua, euritsua, haizetsua, 
  • Tenperatura: minimoa, maximoa eta bataz bestekoa.
  • Hezetasuna: ehunekotan (%).
  • Presio atmosferikoa: milibaretan (mb).
  • Haizea: norabidea (graduak) eta indarra (nudoak).
  • Prezipitazioa: euriaren kantitatea (mm) eta mota.

Eguraldia neurtzeko erabili genuen gailua ikasleei erakusten.


Eguraldiaren aldagai ezberdinak neurtzeko gailua.


Eguraldiaren gailua eskolako balkoi batean kokatu genuen.


Eguraldiaren neurketa / Otsailaren 7a, asteartea.


Eguraldiaren neurketa / Otsailaren 8a, asteazkena.


Eguraldiaren neurketa / Otsailaren 9a, osteguna.


Eguaraldiaren neurketa / Otsailaren 10a, ostirala.